چالکود درختان چیست؟ انواع روش و زمان مناسب برای انجام

چالکود چیست؟

قرار دادن کودهای دامی و شیمیایی مورد نیاز درختان (بر اساس آزمون خاک) در چاله‌ها، کانال‌ها و یا شیارهایی که در قسمت سایه‌انداز (کانوپی یا تاج پوشش) درخت حفر می‌شوند را چالکود می‌گویند. چالکود روش مناسبی برای تغذیه بهتر درخت است و به رشد متعادل درخت کمک می‌کند. بازدهی و کارآیی مصرف کود در این روش بیشتر از روش پخش سطحی کود است.

روش‌های مختلف اجرای چالکود

الف- چالکود:

در این روش چاله‌هایی به عمق 30 تا50 سانتیمتر (هر چه سن درخت بیشتر باشد چاله هم باید عمیقتر باشد) و قطر 30-20 سانتیمتر (بسته به نوع درخت) به تعداد مورد نیاز در اطراف هر درخت حفر می‌شود و کود در این چاله‌ها قرار می‌گیرد.

ب- کانال کود: 

زمانی‌که درختان متراکم هستند و فاصله آنها به هم نزدیک است و امکان حفر چاله وجود ندارد از کانال‌هایی که در دو طرف درخت حفر می‌شود برای قرار دادن کود استفاده می‌شود.

ج- شیار کود:

زمانی که امکان حفر چاله یا کانال را در اطراف درخت نداریم از این روش استفاده می‌شود. برای این منظور شیارهایی به شعاع یک سوم کانوپی درخت در اطراف درخت حفر می‌شود.
 

مزایای چالکود

1. جلوگیری از خشک شدن سرشاخه‌های درختان میوه
2. اصلاح بافت خاک
3. افزایش نفوذپذیری خاک
4. افزایش جذب عناصر غذایی توسط درخت
5. تهویه بهتر خاک
6. بهبود شاخص‌های رشدی درختان مانند افزایش سطح برگ درختان میوه
7. افزایش کمیت و کیفیت عملکرد درختان
8. کاهش ریزش گل و افزایش تعداد شکوفه درخت
9. افزایش حجم ریشه
10. کاهش تنش‌های محیطی به گیاه
11.  کاهش علف‌های هرز

معایب چالکود

1. قطع ریشه‌های سطحی
2.  تخریب ساختمان خاک در محل چالکود
3. کودهای دامی نپوسیده می‌توانند باعث افزایش توسعه بیماری‌های طوقه و ریشه شوند.
4. هزینه بالا
5. نیروی کارگری زیاد

زمان مناسب چالکود

عملیات چالکود را باید زمانی که درختان به طور کامل خزان کرده‌اند (برگ‌های آنها ریزش کرده است) و در خواب هستند، انجام داد (اواخر پائیز تا اوایل زمستان). البته اگر ترکیبات کودی چالکود قابلیت آبشویی بالا دارند بهتر است در اواخر زمستان و قبل از بیدار شدن درختان استفاده شوند.

محل چالکود

به دو روش می‌توان محل مناسب چالکود را تعیین کرد. در روش اول به اندازه دو سوم از کانوپی درخت فاصله گرفته و چاله‌ها در یک سوم انتهایی حفر می‌شود. در روش دوم از نوک بلندترین شاخه یک خط عمود بر زمین در نظر گرفته و در همان محل چاله حفر می‌شود.

چه کودی در چاله‌ها استفاده شود؟

ترکیب کودی مورد استفاده در چاله‌ها بسته به آزمایش خاک و نوع درخت، شامل کودهای نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد (مخصوصا در خاک‌های شور)، کودهای ریزمغذی (به ویژه آهن، روی، منگنز، بر) و کود دامی می‌باشد که برای تعیین مقدار و نوع کود باید آزمایش خاک انجام داد و از کارشناسان منطقه مشاوره گرفته شود. همچنین می‌توان از بقایای میوه‌ها و سبزیجات، تخم‬مرغ و برگ‌ها در چاله‌ها نیز استفاده کرد.
برای پر کردن چاله ابتدا یک لایه کود دامی پوسیده؛ سپس کودهای مورد نظر و دوباره یک لایه کود پوسیده دامی اضافه شود و در نهایت چاله با مقداری خاک بسته شود. می‌توان تمام کودهای شیمیایی و دامی را نیز با هم مخلوط کرد و در چاله قرار داد.

نکات مهم در مورد چالکود

1. تعداد چاله مورد نیاز برای هر درخت به سن درخت، میزان باردهی درخت، اندازه درخت و غیره بستگی دارد. برای مثال برای هر دو نهال یک چاله، برای درختان دو ساله 2 چاله و برای درختان سه ساله 3 چاله کافی است.
2. بهتر است چاله‌ها در مسیر آب حفر شوند. در مواردی که از آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شود نیز بهتر است چاله‌ها در زیر نازل‌ها حفر شوند.
3. مراقبت سالانه از چاله‌ها بسیار مهم است. هر ساله کود نیتروژن باید در چاله‌ها اضافه شود. برای افزودن فسفر و پتاسیم نیز یک یا دو بیل از خاک چاله را برداشته و فسفر و پتاسیم اضافه می‌شود. سپس چاله با کود دامی پر شود. توجه شود که از خاک برای پر کردن چاله استفاده نشود زیرا کارآیی استفاده از این روش را کاهش می‌دهد.
4. کود دامی موجب تهویه بهتر و اکسیژن‬رسانی بیشتر در خاک می‌شود. رطوبت خاک را تنظیم کرده و به جذب بهتر عناصر غذایی کمک می‌کند. همچنین به اصلاح بافت خاک در مناطق با خاک خیلی سنگین یا خیلی سبک و حتی خاک‌های شور کمک می‌کند.
5. میزان کود مصرفی به سن درخت بستگی دارد. هر چه سن درخت بیشتر باشد، مقدار کود مورد نیاز آن بیشتر است.
6. نوع درخت در میزان کود مصرفی اهمیت بالایی دارد. نیاز کودی در درختان هسته‌دار بیشتر از درختان دانه‌دار است. همچنین مقدار کودی که در درختان پیوندی با پایه رویشی استفاده می‌شود کمتر از درختان پایه بذری است.
7. هر چه خاک باغ حاصلخیزتر باشد، میزان مصرف کود کمتر است.
8. در خاک‌های سبک‌تر (مانند شنی) و دارای ماده آلی بیشتر، میزان مصرف چالکود کمتر خواهد بود.
9. در خاک‌های سنگین و رسی می‌توان از ماسه بادی در ترکیب چالکود استفاده کرد که سبب اصلاح جزئی بافت خاک می‌شود.
10. کودهای گرانوله به علت حلالیت کمتر و دیرتر آزاد کردن مواد مغذی اثر خود را دیرتر نشان می‌دهند.
11. هنگام حفر چاله دقت شود که ریشه درخت مشاهده شود وگرنه محل مناسبی برای چاله انتخاب نشده است.
12. در صورت لزوم می‌توان از یک حفره مشترک برای دو درخت استفاده کرد، ولی نباید مقدار کود را دو برابر کرد، زیرا احتمال سمیت برای درختان وجود دارد.
13. در پاییز نیازی به آبیاری چالکود نیست ولی در اسفند بهتر است که آبیاری انجام شود.
14. اگرچه چالکود روشی هزینه‌بر است ولی پس از چند سال بازده اقتصادی آن قابل توجه خواهد بود.