آموزش 0 تا 100 کاشت ذرت

کاشت ذرت

ذرت با نام علمی Zea mays گیاهی یک پایه و گرمادوست است که بعد از گندم و برنج سومین محصول زراعی دنیا از نظر سطح زیرکشت و دومین محصول از نظر میزان تولید در سطح جهان محسوب می‌شود که علاوه بر تامین دانه و علوفه در صنایع غذایی و دارویی اهمیت ویژه‌ای دارد.

شرایط کشت ذرت

ذرت یک گیاه گرمسیری است  که در طی دوره رشد به درجه حرارت بالا نیاز دارد و آب و هوای گرم سبب تسریع در جوانه‌زنی و رشد ریشه می‌شود. مناسب‌ترین محیط برای کاشت ذرت منطقه‌­ای است که دمای آن به مدت 3 تا 4 ماه متوالی 21 تا 32 درجه سانتی‌گراد باشد.

علاوه بر درجه حرارت، رطوبت نیز عاملی مهم در کشت ذرت می‌باشد و کمبود باران از عوامل محدودکننده کشت این گیاه در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد.  همچنین نور کافی از عوامل مهم در کشت ذرت می‌باشد و در مناطقی که  در دوره کاشت نور کافی وجود نداشته باشد فرایند رشد کند شده و گیاه دیررس می‌شود.

عملیات کاشت ذرت

زمان کاشت بسته به درجه حرارت و رطوبت در مناطق مختلف متفاوت می‌باشد. در بهار و تابستان هنگامی که درجه حرارت در عمق کشت (که حداکثر 10 سانتی‌متر است) در اوایل صبح 8 تا 10 درجه سانتی‌گراد باشد، کشت ذرت آغاز می‌شود و هنگامی که این درجه حرارت به 10 تا 12 درجه سانتی‌گراد می‌رسد جوانه‌زنی قوی و یکنواخت انجام می‌گیرد. بنابراین کشت زودهنگام در اوایل بهار سبب کاهش جوانه‌­زنی و محصول می‌شود.

پس از عملیات شخم و تکمیل تهیه زمین با توجه به درجه حرارت می‌توان به کاشت بذر پرداخت. مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین به عواملی مانند روش کاشت، بافت خاک، زمان کاشت، رقم ذرت و مقدار آب بستگی دارد. میزان بذر مورد نیاز برای ذرت دانه‌ای 15 تا 18 کیلوگرم در هکتار، ذرت سیلویی 20 تا 30 کیلوگرم و ذرت علوفه‌ای 50 تا 70 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.

تراکم مناسب جهت کشت ذرت بهاره زودرس 70 هزار بوته در هکتار و در کشت تابستانه برای ارقام زودرس 75 تا 80 هزار بوته در هکتار در نظر گرفته می‌شود. عمق مناسب کشت نیز در زمین‌های خشک 6 تا 8 سانتی‌متر و در نواحی مرطوب 5 تا 6 سانتی‌متر می‌باشد بذور ذرت پس از قرار گرفتن در شرایط مساعد خاک در مدت 5 تا 7 روز  جوانه زده و به سرعت تمام سطح مزرعه را فرا می‌گیرند.

تاریخ کاشت ذرت

با توجه به اينكه ذرت گياهي گرمادوست است، بنابراين تاريخ كاشت بايد بر اساس رقم مورد كشت، نوع اقليم و زمان مناسب كشت بعدي محصول (پاییزه) صورت گیرد. تاریخ کشت در مناطق معتدل کشور از اواسط خرداد تا اوایل تیرماه، در مناطق گرمسیر به دو صورت بهاره و تابستانه که در کشت بهاره از اوایل تا اواخر اسفند و در کشت تابستانه از اواسط تیرماه تا اوایل شهریور و در مناطق سردسیر از اواسط تا اواخر اردیبهشت ماه مناسب می­‌باشد.

آبیاری و کوددهی

در شرایط آب و هوایی مساعد، یک هفته پس از کاشت، گیاهان سبز شده و دو هفته پس از آن آبیاری آغاز می‌گردد. مرحله دوم آبیاری در هنگام 5 تا 6 برگی که ارتفاع گیاه 15 تا 20 سانتی‌متر است انجام می‌گیرد. به طور کلی برای جلوگیری از کاهش عملکرد گیاه، آبیاری در زمان‌های پیدایش گل نر، پیدایش گل ماده، تشکیل دانه و شیری شدن دانه نیز ضروری می‌باشد و براساس رطوبت خاک دو هفته یک بار امکان آبیاری وجود دارد.

ذرت به دلیل رشد سریع و تولید زیاد، بیشترین نیاز را به سه عنصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم دارد. نیتروژن به دلیل آبشویی زیاد لازم است در مراحل مختف رشدی مورد استفاده قرار گیرد و مصرف آن در هنگام کاشت ذرت توصیه نمی‌شود. نیاز ذرت به نیتروژن در اواسط فصل رشد به حداکثر می‌رسد لذا توصیه می‌شود کودهای نیتروزن در زمان‌های مناسب در اختیار گیاه قرار گیرند.

بهترین روش مصرف کودهای نیتروژنی به‌صورت کود آبیاری می‌باشد که بیشترین بازدهی را به همراه خواهد داشت.  تمامی کودهای فسفره مورد نیاز در کشت ذرت باید قبل از کشت مورد استفاده قرار گیرند و جذب این عنصر در مراحل اولیه رشد بیشتر بوده و در برگ‌ها و ریشه‌ها ذخیره می‌شود. کودهای فسفر به دلیل عدم تحرک بهتر است همزمان با عملیات کاشت در زیر بذر به فاصله 5 تا 10 سانتی‌متری قرار گیرند. با توجه به عدم توسعه کافی ریشه در مراحل اولیه رشد برای جذب فسفر توصیه می‌شود همراه با آبیاری سوم نیز کودهای محلول با درصد بالای فسفر استفاده شوند.

همچنین در مرحله گل‌دهی محلول‌پاشی فسفر مؤثر می‌باشد. عنصر پتاسیم در مراحل اولیه رشد جذب بالایی دارد و تمام کودهای پتاسیم نیز قبل از کشت در زیر خاک قرار می‌گیرد و به دلیل تحرک کم آن در خاک به‌صورت نواری در نزدیکی بذر قرار می‌گیرد. عناصر ریزمغذی (آهن، منگنز، بور، مس، روی) نیز به‌صورت محلول پاشی در زمان‌های مساعد قابل استفاده می‌باشد. مصرف هیومیک اسید نیز همراه با آبیاری دوم به‌صورت کودآبیاری در توسعه ریشه و افزایش رشد مؤثر می‌باشد. لازم به ذکر است مقادیر لازم جهت استفاده از کودها پس از آزمون خاک و توسط کارشناس تعیین می‌شود.

پایش و نگهداری

مراقبت از گیاهان رشد یافته در مقابل آفات و بیماری‌ها و مبارزه به موقع در کمیت و کیفیت نهایی محصول بسیار حائز اهمیت می‌باشد. درصورت سابقه بیماری‌هایی نظیر سیاهک ذرت در منطقه، کاشت ارقام مقاوم و تناوب کشت توصیه می‌شود.

همچنین آفاتی نظیر پروانه ساقه‌خوار ذرت، برگ‌خوار چغندر، شب پره زمستانی و کرم بلال(کرم قوزه) از آفات مهم و خسارت‌زا در مزرعه ذرت محسوب می‌شوند که بررسی سابقه حضور آن‌ها در منطقه و پایش مداوم مزرعه به منظور طغیان آنها و اقدام به مبارزه به موقع امری مهم و ضروری می‌باشد.

همچنین پاک نگه داشتن مزرعه از علف‌های هرز در 2 تا 6 هفته اول پس از کاشت که گیاهان تازه روییده قابلیت رقابت ندارند حائز اهمیت می‌باشد. از مهم‌ترین علف‌های هرز در مزارع ذرت می‌توان به قیاق، تاج خروس، یولاف وحشی، سوروف، ارزن وحشی و اویارسلام اشاره کرد.

عملیات برداشت ذرت

زمان برداشت ذرت بسته به نوع و موارد مصرف متفاوت می‌باشد. در مواردی که هدف استفاده از دانه باشد، پس از خشک شدن و زرد شدن برگ‌های روی بلال و زمانی که محتوی دانه‌ها سخت شد برداشت انجام می‌گیرد. در صورتی که در مورد ذرت سیلویی زمانی که دانه‌ها شیری و خمیری هستند عملیات برداشت انجام می‌شود.

میزان محصول دانه بر حسب گونه ذرت و عوامل محیطی متفاوت می‌باشد و حدود 1 تا 12 تن در هکتار پیش‌بینی می‌شود. همچنین عملکرد ذرت سیلویی حدود 30 تا 100 تن در هکتار می‌باشد. به طور کلی برداشت ذرت تابع عوامل مختلفی از جمله درجه حرارت، طول روز، دفعات آبیاری و زمان کاشت می‎‌باشد. در برداشت ذرت از ماشین‌های مختلفی استفاده می‌شود که بسته به موارد مصرف محصول به کار گرفته می‌شوند.