ورمی کمپوست چیست؟ مزایا و نحوه استفاده از آن

ورمی کمپوست

ورمی کمپوست نوعی کود فوق‌­العاده برای رشد گیاهان است که از گونه­ای خاص از کرم خاکی به دست آمده و علاوه بر دارا بودن مواد مغذی، با ایجاد و حفظ میکروارگانیسم های مفید در خاک حائز اهمیت می‌­باشد. این کود آلی علاوه بر به صرفه و اقتصادی بودن در باروری درختان و گیاهان تاثیر شگرفی دارد و از روش‌های بنیادین در کشت‌های ارگانیک می‌باشد.

ورمی کمپوست چیست؟

ورمی کمپوست (vermicompost) از ترکیب دو واژه ورمی (vermi) به معنای کرم و کمپوست (compost) به معنای کود آلی بدست آمده و به نوعی کود آلی هوموسی که نتیجه عبور مواد آلی پوسیده از دستگاه گوارش گونه­ای از کرم خاکی و دفع آنها حاصل می شود. مواد آلی در طی عبور از دستگاه گوارشی کرم قرمز با ویتامین­ها و آنزیم­ها همراه شده و در نهایت یک منبع غنی را در اختیار گیاه قرار می­‌دهد.

به طور کلی ورمی کمپوست فضولات و لاشه کرم­ها همراه با ماده آلی می باشد. گونه خاصی از کرم‌های خاکی مانند (Red wigglers) با نام علمی (Eisenia foetida) که به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز  با عمر بین یک تا دو سال می‌باشد با مواد آلی فاسد سازگار بوده و در مواد پوسیده رشد می‌کند در تهیه ورمی کمپوست کاربرد دارد.

ویژگی­ها و مزایا

ورمی کمپوست دارای مواد محرک رشد گیاهان نظیر ویتامین‌ها مانند ویتامین B12 و انواع میکروارگانیسم‌های هوازی مفید مانند ازتوباکتری‌ها می‌باشد. این کود ساختار خاک را بهبود بخشیده و سبب هوادهی آن می‌شود و  ظرفیت نگهداری آب را نیز افزایش می‌دهد.

ورمی کمپوست حاوی مواد مغذی حلال در آب بوده و استفاده از آن سبب افزایش جوانه‌زنی، رشد ریشه و رشد گیاه و در نتیجه افزایش بازدهی محصول شده و با فراهم کردن مواد مغذی برای رشد گیاه سبب ایجاد گیاهانی مقاوم به آفت و بیماری‌ها می‌شود. ورمی کمپوست با کیفیت مرطوب و به رنگ سیاه تیره و بوی مطبوع است و حاوی عناصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر، کلسیم، آهن و عناصر ریزمغذی مانند منگنز، روی، مس و بور و فاقد علف‌های هرز می‌باشد.

تهیه ورمی کمپوست

ورمی کمپوست روشی است که در آن کرم‌ها پسماندهای آلی را به کمپوست با کیفیت تبدیل می‌کنند. در تهیه ورمی کمپوست از پسماند‌های گیاهی متنوعی مانند کاه و برگ می‌توان استفاده کرد. فضولات گاو، گوسفند، مرغ و خروس و پسماند کارخانجات مواد غذایی نیز منبع خوبی در تهیه این کود می‌باشند. هر کرم خاکی روزانه به اندازه جثه خود از این مواد تغذیه کرده و حدود 50 درصد آن را به کمپوست تبدیل می‌کند.

کرم‌های خاکی بعد از هضم مواد آلی و با عبور مواد غذایی از دستگاه گوارششان، مواد غذایی پایداری شکل می‌گیرد. این مواد مغذی که کستینگ (Castings) نام دارند، در واقع ماده دفعی کرم‌ها بوده و ورمی کمپوست را تشکیل می‌دهند. در تهیه ورمی‌ کمپوست رطوبت 32 تا 66 درصد و دمای 20 تا 25 درجه سانتیگراد مورد نیاز بوده و اسیدیته (pH) نیز باید حدود 7 نگه داشته شود. کرم‌های قرمز خاکی نسبت به سایر گونه‌ها سریع‌تر عمل کرده و تا دمای 40 درجه سانتیگراد زنده مانده و قادر به فعالیت می‌باشند. ورمی کمپوست در تمام طول سال، در تابستان در فضای باز و زمستان در فضای بسته قابل تهیه می‌باشد.

تهیه ورمی کمپوست نیازمند بسترسازی به عنوان زیستگاه مناسب برای فعالیت کرم‌ها می‌باشد. بستر باید دارای جذب بالا، تخلخل کافی و دارای نسبت بالای کربن به نیتروژن باشد و چون کرم‌های قرمز در سطح تغذیه دارند، عمق بستر نباید زیاد باشد تا ورمی کمپوستی با کیفیت حاصل گردد.

نحوه و زمان مصرف ورمی کمپوست

بهترین روش استفاده از ورمی کمپوست به صورت چالکود می‌باشد. در درختان مثمر و غیرمثمر به میزان سن درخت تا دو برابر آن (برای مثال برای درخت 5 ساله، 5 تا 10 کیلوگرم) به صورت چالکود در سایه‌انداز درخت توصیه می‌شود.

در نهال‌کاری نیز ورمی کمپوست در ترکیب با خاک و ماسه برای پر کردن چاله نهال به کار می‌رود. میزان مصرف این کود برای گیاهان زراعی بسته به آزمون خاک و حاصلخیزی آن 5 تا 40 تن می‌باشد که قبل از کشت و یا هنگام شخم زدن به زمین افزوده می‌شود.

در کشت صیفی‌جات نیز می‌توان به صورت نواری پس از کشت در کنار بوته‌ها بکار برد. این کود همچنین در گیاهان زینتی و باغچه‌ای قابل استفاده می‌باشد و بسته به سن گیاهان به صورت سالانه در ترکیب با خاک به کار می‌رود. در گلدان‌ها نیز در هنگام تعویض گلدان، 20 تا 30 درصد حجم گلدان را می‌توان با ورمی کمپوست پر نمود.