آشنایی با انواع خیار و پرورش آن

معرفی گیاه خیار

‌خیار با نام علمی (Cucumis sativus) گیاهی یکساله و گلدار از خانواده کدوئیان و بومی هندوستان می باشد. خیار دارای گونه­‌ها با رنگ­های مختلف بوده و هم در فضای باز و هم در گلخانه قابل کشت می­‌باشد و معمولاً به صورت مصرف خوراکی خام در سبد غذایی مردم جای دارد. کشور چین با تولید سالانه ۴۰ میلیون تن خیار جایگاه اول را در تولید این محصول کشاورزی در دنیا دارد. خیار از لحاظ نحوه کشت به سه نوع درختی، بوته‌ای و گلخانه‌­ا‌ی تقسیم می‌شود.

پرورش خیار

خیار برای رشد نیازمند آب و هوای گرم است و در مناطق سرد در گلخانه‌ها کشت می‌شود و فقط در فصل تابستان در فضای باز رشد می‌کند. دمای مطلوب برای رشد حدود 30 درجه سانتیگراد بوده ولی حساسیت به دما در ارقام مختلف متفاوت می‌باشد. بذر خیار در دمای 11 درجه سانتیگراد جوانه زده و در مناطق جنوبی در فصل بهار و تابستان کشت می‌شود. این گیاه در مزارع و گلخانه‌ها به صورت مستقیم و نشا کشت می‌شود. آبیاری کافی در پرورش این گیاه حائز اهمیت فراوان است و خاک نیز باید حاصلخیز و دارای زهکشی مناسب باشد. خیار از طریق بذر تکثیر شده و دارای ساقه‌های رونده است.

انواع خیار

ارقام مختلف خیار براساس شکل میوه، رنگ، برجستگی­های سطحی، ضخامت پوست و اندازه از یکدیگر تفکیک می­‌شوند‌. از انواع خیار سبز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خیارهای زمینی محصول فصل تابستان و دارای میوه‌های سبز و قطور و دارای طعم بسیار خوب می‌باشند. این خیار نیاز به نور مستقیم آفتاب دارد و دارای ارقام مختلف مانند خیار جالیز اصفهانی می‌باشد که در بهار، تابستان و پاییز کشت شده و به سرما مقاوم می‌باشد.
• خیار گلخانه‌ای در تمام فصول در مناطق مختلف در گلخانه‌ها قابل کشت می‌باشد. این رقم خیار دارای راندمان تولید بالا می‌باشد. میوه در این نوع خیار دارای پوست نازک، بدون تخم بوده و طول آن تا حداکثر 30 سانتیمتر می‌رسد. بذر این رقم خیار گران بوده ولی با توجه به سودآوری نهایی کشت می‌شود.
• خیار چنبر رقمی از خیار است که باریک و دراز بوده و طول آن تا 50 سانتیمتر می‌رسد. میوه این رقم خیار سبز کمرنگ و دارای راه راه و شیار در سطح است. این خیار خواص درمانی فراوانی دارد.
• خیار ارمنی (خیار ماری Snake melons) دارای میوه‌ای بلند و پیچیده به رنگ سبز تیره همراه با راه راه‌های سبز کمرنگ می‌باشد. پوست این میوه نازک و تا زمان رسیدن به رنگ زرد باقی می‌ماند. این میوه طعم و بوی عالی دارد.

• خیار خالدار نیز از انواع خیار به رنگ سفید یا سبز و دارای برآمدگی در سطح میوه می‌باشد.                            
• خیار بیترملون یا کارلا دارای طعم تلخ و به صورت پخته مصرف می‌شود. این میوه گرمسیری و دارای خواص درمانی فراوان می‌باشد و در طب سنتی استفاده می‌شود. این میوه دارای برجستگی فراوان در سطح خود می‌باشد.
• خیار باغی پوستی ضخیم و صاف با طول حدود 20 سانتیمتر دارد و رنگ آن سبز تیره است. دانه‌های این خیار بزرگ بوده و این گیاه می‌تواند تا شش هفته میوه تولید کند.
• خیار ترشی یا خیار شور (Pickling cucumber) دارای طولی حدود 7 تا 10 سانتیمتر است. دارای پوستی نازک و خاردار می‌باشد. به رنگ سبز تیره تا روشن می‌باشد و در صنایع غذایی کاربرد دارد.

از انواع دیگر خیار با شکل‌های گوناگون خاص و متفاوت نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خیار هندوانه‌ای دارای میوه‌های کوچک و مستطیلی بوده و به دلیل اندازه کوچک و رنگ لیمویی با راه‌های سبز شبیه به هندوانه‌های کوچک می‌باشد. این خیار دارای پوست نازک و ترد بوده و از طعمی منحصر به فرد برخوردار است.
• خیار هندی غربی Gherkin داری میوه‌های گرد و همراه با برآمدگی‌هایی در سطح خود می‌باشد و طعمی ترش دارد و با نام خیار خاردار (Prickly cucumber) و کدوی هندی نیز شناخته می‌شود.
• خیار نمک و فلفل (Salt & pepper cucumber) به رنگ زرد و یا سفید است و دانه‌های شفاف و ترد دارد. در سطح پوست آن برجستگی‌های سیاه قرار دارد. این خیار پیوندی و طعمی ترش دارد.
• خیار زرد زیردریایی نیز دارای میوه‌ای بزرگ و زردرنگ و پوستی نازک و بوی مطبوع می‌باشد.

• خیار سفید نیز در دو نوع تایلندی و مینیاتوری دارای اندازه متوسط و به رنگ سفید با پوستی نازک و طعم خوش می‌باشد.

• خیار شاخدار آفریقایی در رنگ‌های نارنجی و سفید گیاهی یکساله و رونده می‌باشد که در سطح میوه دارای برآمدگی می‌باشد.
• خیار لیمویی دارای رنگ زرد و ظاهری شبیه به لیمو دارد و دارای طعمی شیرین و ترد می‌باشد و دانه‌های آن طعم­‌دار و نرم است.