مناطق مناسب برای کاشت پسته در ایران

پسته به عنوان یک محصول استراتژیک سودآور همواره مورد توجه خاصی قرار گرفته است و از محصولات اثرگذار در صادرات می‌باشد که بخش زیادی از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است‌. این درخت متعلق به مناطق معتدل و گرمسیری می‌باشد و در مناطق سردسیری رشد و کیفیت اقتصادی ندارد.

درخت پسته

درخت پسته اهلی با نام علمی Pistacia vera درختی کم ارتفاع، خزان­‌کننده، دوپایه از تیره سماق و دارای ریشه‌های عمیق عمودی است که قادر به رشد تا عمق ۲ متر نیز بوده و بنابراین نیازمند کشت در خاک‌­هایی با نفوذپذیری بالا می‌باشد. درخت پسته چند سال پس از کشت به ثمر می‌نشیند و تا پنج سالگی محصول قابل توجهی تولید نمی‌کند و در 10 تا 12 سالگی باردهی کامل و اقتصادی درخت آغاز می‌شود.

گل‌های پسته فاقد گلبرگ بوده و حشرات را جذب خود نمی‌کنند و گرده‌­افشانی آن به واسطه باد انجام می‌گیرد. از نظر گیاه‌­شناسی میوه پسته جزء میوه‌های شفت طبقه‌بندی می‌شود و مغز آن (هسته) به صورت خوراکی به مصرف می‌رسد.

شرایط کشت پسته

کشت پسته معمولاً در مناطق خشک و کم‌­آب و یا گاهی دارای آب و خاک شور انجام می‌گیرد، ولی شوری بیش از حد سبب خشک شدن درخت می‌شود.‌ پسته در خاک‌های شنی و سنگین رشد خوبی ندارد و pH (اسیدیته) خاک برای کشت پسته باید خنثی باشد و در صورت اسیدی یا بازی بودن نیازمند اصلاح است. بنابراین پیش از اقدام کشت، انجام آزمون خاک و تهیه نمونه از خاک تا حداکثر عمیق 2 متر برای تشخیص بافت خاک امری ضروری می‌باشد.

بهترین زمان کشت نهال پسته هنگامی است که نهال‌ها به خواب رفته باشند و در مناطق گرمسیری در فصل پاییز انجام می‌گیرد. درخت پسته به آب کمی نیاز داشته و در مناطق خشک و گرمسیری رشد می‌کند و بهترین حالت آبیاری یک هفته در میان است و در زمستان با به خواب رفتن درختان نیازی به آبیاری نمی‌باشد و آبیاری در بهار آغاز می‌شود.

از نظر دمایی بهترین شرایط برای کشت پسته مناطقی با زمستان‌های سرد تا 6- درجه سانتیگراد (حدود 1200 ساعت) است و  با شرایطی که در اسفند با سبز شدن درخت دمای هوا زیر صفر درجه نرود و دارای تابستان با دمای بالاتر از 25 درجه تا 40 درجه سانتیگراد ‌باشد. برای داشتن حداکثر محصول، میزان رطوبت نسبی در تابستان باید کمتر از 35 درصد باشد.

کشت پسته در ایران

پسته از دیرباز در ایران مورد کشت قرار می‌گرفته است و از نظر سطح زیرکشت رتبه اول در جهان را دارد و 60 درصد از صادرات پسته مربوط به کشورمان می‌باشد. در ایران استان­‌های خراسان‌ رضوی، یزد، کرمان با بیشترین سطح زیرکشت تولید پسته رتبه‌های اول تا سوم را دارا هستند و پس از آن استان‌های فارس، سمنان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، اصفهان، قزوین، تهران و قم تولیدکننده پسته می‌باشند و شهرهای دامغان، رفسنجان، زرند، سیرجان نیز از مناطق اصلی کشت پسته به شمار می‌روند.

به دلیل محدودیت‌های آبی در سال‌های اخیر کشت پسته در استان‌های پرآب گسترش یافته است و پرورش آن در حال توسعه می‌باشد. تغیییرات اقلیمی درحال وقوع، کشت پسته را نیز تحت تاثیر قرار داده است و مناطقی جدید را مساعد کشت پسته گردانده است و این در حالی است که بحران آب و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و شرایط اقلیمی و بالا رفتن درجه حرارت در برخی از نقاط کشت اقتصادی پسته نظیر دامغان و رفسنجان شرایط نامساعدی را فراهم آورده است و کشت این محصول را با مشکل مواجه کرده است.