آریس

جستجو ...
1
1 سال پیش

4198

آریس

کرم گلوگاه انار و بهترین روش های مبارزه با آن

شب پره کوچکی به رنگ خاکستری است. عرض بال­‌های باز این پروانه 24 میلی­متر است. طول بدن این حشره حدود 10 میلی­متر می­‌باشد.

کرم گلوگاه انار (Ectomyelois ceratoniae) آفت کلیدی و از عوامل مهم کاهش کمی و کیفی محصول انار در ایران است. این آفت چند میزبانه است که علاوه بر انار به پسته، انجیر، زردآلو، بادام، هلو، گلابی، سیب، به، گردو و خرما نیز خسارت می‌­زند.

کرم گلوگاه انار    کرم گلوگاه انار

کرم گلوگاه انار قسمتی از باغداری انار است و حذف کامل این آفت ناممکن است و تنها با یک برنامه جامع مدیریتی می­توان خسارت­‌های ناشی از این آفت را به حداقل ممکن تقلیل داد و محصولی سالم تولید نمود. به طور کلی خسارت وارده این آفت به میوه انار بین 15 تا 80 درصد برآورد شده است.

کرم گلوگاه انار

مشخصات ظاهری آفت کرم گلوگاه انار و مراحل رشد آن

حشره کامل، شب پره کوچکی به رنگ خاکستری است. عرض بال­‌های باز این پروانه 24 میلی­متر است. طول بدن این حشره حدود 10 میلی­متر می­‌باشد. تخم آن بیضوی و کمی کشیده که در ابتدا به رنگ قرمز و به تدریج سفید متمایل به زرد می­‌شود. لارو حشره در سنین بالا مایل به قهوه‌­ای است. شفیره به رنگ قهوه‌­ای و به طول 9 و عرض 3 میلی­متر می‌­باشد.

کرم انار، زمستان را به صورت لارو می­‌گذراند. این لارو از زمان برداشت محصول تا آخر فروردین سال بعد در این مرحله باقی می‌­ماند. کرم گلوگاه انار دوره فعالیت طولانی دارد. این فعالیت از زمان گلدهی درخت انار تا زمان برداشت محصول ادامه دارد.

ماده‌­ها پس از جفت­گیری بر روی پرچم‌­ها، در داخل تاج میوه تخم‌­ریزی می­‌کنند. یک حشره ماده در هر نوبت تخم‌­ریزی، حدود 100 عدد تخم می­‌گذارد. پس از باز شدن تخم­‌ها، لاروها خود را به قاعده یا کف تاج می­‌رساند و سوراخی در آنجا به وجود می­‌آورد.

از این راه به داخل میوه وارد می‌­شود و از دانه‌­ها تغذیه می­‌کند. در یک میوه، ممکن است تا 4 عدد لارو وجود داشته باشد.

دوره فعالیت لاروها، حدود 18 تا 23 روز است. محل فعالیت لاروها در میوه از روی پوست میوه به صورت لکه و ترکیدگی مشخص می‌­شود. بیشتر اوقات لاروها پس از پایان دوره فعالیت دوباره وارد تاج میوه می­‌شوند و تبدیل به شفیره می­‌گردند.

دوره شفیرگی 7 تا 10 روز طول می­‌کشد. آفت کرم انار می‌­تواند در یک سال 4 تا 5 نسل تولید کند. آشکار شدن حشره کامل از آخر اردیبهشت شروع می­‌شود و تا حدود یک ماه ادامه دارد.

     پروانه کرم گلوگاه انارعکس کرم گلوگاه انارعکس کرم گلوگاه انار

 

نحوه خسارت زدن کرم گلوگاه انار

پوسیدگی میوه‌­ها:

 با ورود لاروها به درون میوه، قارچ­‌های پوسیدگی و کپک نیز کم­کم به داخل میوه­‌ها وارد می­‌شوند و به این ترتیب، میوه­‌ها را آلوده می‌­کنند. پوسیدگی، بدترین نوع خسارت است، زیرا موجب نامرغوبی و از بین رفتن میوه می­‌شود.

    پوسیدگی میوه ها توسط کرم گلوگاه انار پوسیدگی انار توسط کرم گلوگاه انار

ترکیدگی میوه‌ها:

با پیشروی لارو در داخل میوه انار به خصوص در قسمت نزدیک به پوست آن، میوه دچار ترکیدگی می­‌شود. توجه داشته باشید که ترکیدگی ممکن است به دلیل وضع آب و هوای منطقه هم ایجاد شود.

ریزش میوه با شروع حمله آفت:

ریزش در نسل اول آفت به دلیل ریز بودن میوه‌­ها تا حدودی شدید است. ولی در نسل‌­های بعدی آفت، با درشت شدن میوه، ریزش محدود می­‌گردد. به طور کلی، مقدار ریزش میوه‌­ها پس از حمله آفت حدود 30 تا 70 درصد خواهد بود.

    خراب شدن انار توسط کرم گلوگاه انار  ترک خوردن انار توسط کرم گلوگاه

روش­‌های مختلف کنترل آفت و جلوگیری از خسارت آن

مبارزه شیمیایی با کرم گلوگاه انار:

تحقیقات نشان داده است مبارزه شیمیایی برای کنترل کرم گلوگاه انار اثری ندارد. زیرا لارو این آفت در داخل تاج میوه قرار دارد. بنابراین سم‌پاشی بر روی آن اثری نمی­‌گذارد. بنابراین تنها از طریق روش­‌های تلفیقی جهت کنترل آفت اقدام می‌­شود.

روش­‌های زراعی:

1- انتخاب رقم مناسب:

 اصولی‌­ترین و آسان‌­ترین روش برای کاهش خسارت کرم گلوگاه انار، استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل به آفت می‌­باشد. هم­چنین از کشت مخلوط با سایر درختان میوه مانند انجیر و پسته که میزبان کرم گلوگاه انار هستند، خودداری شود.

2- رعایت اصول کاشت نهال:

 جهت کاشت نهال درخت انار بعد از حفر گودال و خاک­برداری، آن را با خاک زراعی همراه با کود آلی (خاک برگ یا کود دامی کاملاً پوسیده) پر می­‌کنند. نهال می­‌بایست به گونه‌­ای کاشته شود که طوقه آن بالاتر از سطح خاک قرار گیرد و به هیچ وجه اطراف طوقه، خاک ریخته نشود. خاک­های شنی - رسی با عمق و تهویه مناسب برای رشد انار توصیه می‌­شود.

3- فاصله کاشت درختان:

رعایت فاصله مناسب بین درختان، امکان استفاده بهتر از مواد غذایی خاک را برای درختان فراهم می­‌کند. از طرفی به خاطر داشتن فضای کافی در خاک و هوا، رشد ریشه و تاج به راحتی میسر می‌­شود. فاصله کاشت برای ارقام دارای رشد رویشی متوسط حداقل 3/5 × 2/5 متر و برای ارقام دارای رشد رویشی قوی حداکثر 4 × 4 متر توصیه می­‌گردد. به منظور کاهش آفتاب سوختگی، جهت ردیف‌­های کاشت شمالی- جنوبی انتخاب می‌­شود.

4- آبیاری درختان:

آبیاری درختان باید به صورت منظم، با توجه به نیاز آبی درخت و بافت خاک صورت گیرد. اولین عارضه‌­ای که در شرایط تنش آبی و نوسانات آبیاری بروز می­‌کند، ترکیدگی میوه انار است که به دنبال آن، طغیان آفت را در پی خواهد داشت. در صورت تنش آبی، شب پره کرم گلوگاه انار تغییر رفتار داده و به جای تاج میوه، شکاف­‌های حاصل از ترکیدگی میوه را برای تخم گذاری انتخاب می‌­کند.

در این حالت تعداد لاروهای موجود در میوه گاهی به بیش از 10 عدد می­‌رسد. از این رو جمعیت آفت به شدت افزایش یافته و به صورت طغیانی در می‌­آید. بنابراین جمعیت بالایی از آفت برای سال بعد در باغ ذخیره می­‌شود. شرایط تنش آبی، فعالیت دشمنان طبیعی آفت را از جمله زنبور تریکوگراما نامساعد می­‌کند.

5- تقویت درختان:

تغذیه بهینه درختان می‌­تواند مقاومت درختان انار در مقابل آفات را تحت تأثیر قرار دهد. به طور کلی می­‌توان یک سوم کود نیتروژن و تمام کود فسفاته و پتاسیمی را همراه با کود دامی، حداکثر یک ماه قبل از تورم جوانه­‌ها مصرف کرد.

یک سوم کود نیتروژنه پس از ریزش کامل برگ­‌ها و یک سوم کود نیتروژن باقیمانده به فاصله دو ماه پس از تقسیط دوم مصرف شود. کودها را می­توان در نیمه خارجی سایه انداز تاج درخت به صورت چالکود و یا کانال­کود استفاده کرد.

6- هرس درختان:

 انجام هرس زمستانه و هرس سبز در فصل رشد (به حدی که باعث آفتاب سوختگی میوه نشود)، حذف شاخه­‌های مریض و بدشکل که محل خوبی برای فعالیت آفت هستند، موجب جلوگیری از فعالیت آفت می­‌شود.

حذف شاخه­‌های اضافی موجب می­‌شود غذای بیشتری به شاخه­‌های سالم برسد که منجر به افزایش مقاومت درختان در مقابل آفت می‌­شود.

7- نگهداری پوشش سبز کف باغ:

ایجاد پوشش سبز بین ردیف‌­های درختان باعث افزایش رطوبت نسبی محیط باغ شده و کمک مؤثری در کاهش تبخیر آب از سطح گیاه و خاک و آفتاب سوختگی می­‌نماید. شرایط اقلیمی مناطق کشت و کار انار که دارای تابستان‌­های گرم و خشک هستند، ایجاب می‌­کند جهت حفظ و حمایت از زنبورهای پارازیتوئید از جمله زنبورهای تریکوگراما و سایر دشمنان طبیعی کرم گلوگاه انار نسبت به کاشت گیاهان گلدار و شهدزا یا علوفه ­ای مانند رازیانه، شوید، بومادران، ماشک و شبدر در بین یا روی ردیف­های کاشت درختان انار اقدام شود.

8- حفظ بهداشت محیط باغ:

 انجام به موقع عملیات دفع علف­‌های هرز، هرس شاخه‌­های خشک و آلوده در فصل رشد، جمع­‌آوری به موقع میوه‌­های آلوده، حذف ارقام غیراقتصادی، عدم نگهداری بقایای ناشی از هرس و یا حذف درختان و علف‌­های هرز در باغ، مديريت علف‌­هاي هرز چند ساله، شخم و یخ‌­آب زمستانه و جلوگیری از تنش‌­های رطوبتی در فصل گرما از الزامات بهداشتی باغات انار می‌­باشند.

سایر روش­‌های مبارزه غیرشیمیایی با کرم گلوگاه انار:

1- جمع‌­آوری انارهای آلوده:

انارهای پوسیده و باقیمانده بر روی درخت و ریخته شده در کف باغ و باقیمانده در انبارها باید در فصل زمستان، تا اواخر اسفند ماه جمع‌­آوری گردند تا ذخیره­ی زمستانه این آفت کاهش یابد. علاوه بر میوه­‌های انار، میوه­‌های سایر درختان میزبان آفت نیز که احیاناً در باغ وجود دارند باید جمع‌­آوری شوند. در طول فصل داشت نیز انارهای آلوده روی درختان و ریخته شده در زیر درختان به ویژه میوه‌­های آلوده به نسل اول آفت (اواسط تیر) جمع‌­آوری ­شوند.

جمع آوی انار های آلوده به کرم گلوگاه

2- پرچم‌­زدایی و تاج تراشی:

تخم‌­ریزی شب پره کرم گلوگاه انار روی پرچم‌­های واقع در تاج گل و میوه انار صورت می­‌گیرد. بنابراین پس از خشک شدن پرچم‌­ها، حدود 2 تا 3 هفته پس از اوج گل­دهی درختان انار (دهه آخر خرداد) به عبارتی دیگر 5 تا 6 هفته پس از ظهور اولین گل انار پرچم‌­زدایی میوه‌های انار صورت می­‌گیرد. این کار به وسیله دستگاه‌­های تاج تراش موجود انجام می‌­شود.

تاج تراشی انار توسط دستگاه

3- پوشش‌­گذاری تاج میوه:

راه اصلی ورود کرم گلوگاه انار از طریق تاج میوه می­‌باشد. لذا پوشاندن تاج میوه مانع تخم­‌ریزی شب پره کرم گلوگاه انار روی اندام زایشی گل می‌­شود. سه نوبت پوشش‌گذاری گل­ها و میوه‌­های انار با استفاده از پوشش توری پارچه­‌ای مش 40 در زمان‌­های 2، 4 و 8 هفته پس از ظهور اولین گل انار و یا دو بار پوشش‌­گذاری تاج میوه‌­های انار با پلیمر 0/25 درصد صمغ گیاهی، به فواصل 2 تا 3 هفته در خرداد منجر به کاهش خسارت این آفت می‌­شود.

پوشش گذاری تاج میوه انار

استفاده از جلب­‌کننده‌­ها و دورکننده‌­ها:

1- فرومون جنسی:

از فرومون­‌ها علاوه بر تعیین زمان اوج ظهور حشرات کامل، برای شکار انبوه حشرات نر قبل از جفت‌­گیری و هم­چنین اخلال در جفت­‌گیری استفاده می­‌شود.

تله­‌گذاری و شکار حشرات نر در ابتدای فصل منجر به کاهش جمعیت نسل­‌های بعدی خواهد شد. فرومون مصنوعی کرم گلوگاه انار در تله‌­ی دلتای سفید رنگ آغشته به چسب، در ارتفاع 1/5 متری سطح زمین نصب می‌­شود. کپسول فرومون هر 2 تا 4 هفته و تله دلتا در صورت نیاز تعویض می‌­شود.

می­توان به جای فرومون مصنوعی از شب پره‌­های ماده باکره به تعداد دو عدد در هر تله درون ظروف کوچک توردار استفاده کرد. در این تله­‌ها به فواصل سه روز حشرات ماده جدید جایگزین می­‌شوند. کارایی فرومون مصنوعی تفاوتی با شب پره­‌های ماده ندارد.

نصب کارت زرد برای کرم گلوگاه

2- کائولین:

کائولین ماده‌­ای معدنی است که با ایجاد پوشش سفید رنگ روی درختان انار باعث دور شدن شب پره آفت از باغ و ممانعت از تخم‌‍­ریزی آنها روی میوه انار می­‌شود.

محلول‌پ­اشی درختان انار با کائولین فرآوری شده با غلظت 5 درصد، در چهار نوبت و به فاصله 4 هفته انجام می­‌شود. کاربرد توأم روش پرچم‌­زدایی میوه‌­ها در خرداد ماه و 4 نوبت محلول­‌پاشی با کائولین تا 90 درصد آلودگی به این آفت را کاهش می­‌دهد.

3- آنغوزه:

بوی مایع گیاه آنغوزه برای حشرات ماده کرم گلوگاه خاصیت دورکنندگی داشته و روی رفتار تخم‌­ریزی آن­ها اثر بازدارندگی دارد. استفاده از این روش به تنهایی روش مناسبی نیست و استفاده از فرومون جنسی و آنغوزه در کنار هم مفید می­‌باشد.

گیاه آنغوزه

مبارزه بیولوژیکی با کرم گلوگاه انار:

مهم‌­ترین دشمن طبیعی کرم گلوگاه انار، زنبور پارازیت تریکوگراما است. لاروهای این زنبور از جنین تخم آفت تغذیه می­‌کنند و آن­‌ها را از بین می­‌برند. رهاسازی زنبور در محیط باغ انجام می­‌شود. این رهاسازی اکثراً در مرحله پیش شفیرگی زنبور صورت می­‌گیرد. بهترین زمان رهاسازی قبل از طلوع خورشید و یا بعد ازغروب می‌­باشد.

الزامی است قبل از رهاسازی زنبورها، باغ آبیاری گردد. رهاسازی­‌های بعدی به مدت 10 تا 15 روز یک بار، تا زمان چیدن محصول، تکرار می‌­شود. رهاسازی پیش شفیره­‌های استاندارد زنبور تریکوگراما، بر مبنای زمان اوج تخم‌­گذاری آفت و مهم‌­تر از همه در شرایط مناسب دمایی و رطوبتی منطقه برنامه­‌ریزی و اجرایی گردد.

    زنبور پارازیت تریکوگراما  تریکوگراما

فن‌­آوری هسته‌­ای:

روش نابارورسازی کرم گلوگاه انار با استفاده از روش هسته‌­ای برای کنترل کامل آفت با پرتودهی شفیره­‌های جوان و مسن با پرتو گاما امکان‌پذیر شده است. در این روش حشرات نابارور رهاسازی شده، با حشرات موجود در طبیعت جفت‌­گیری می‌­کنند که نتیجه­‌ی آن تولید تخم­‌های نابارور و کاهش جمعیت آفت در طبیعت است. با این روش درصد آلودگی به حداقل رسیده است.

منابع

  • اکرم السادات امینی. 1385. مبارزه با کرم گلوگاه انار. حوزه ترویج و نظام بهره­‌برداری استان قم.
  • مصطفی صیاد نصیری. 1394. کرم گلوگاه انار. سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان. مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی. اداره رسانه­‌های آموزشی ترویجی.
  • محمد سعیدی امامی. 1395. اصول مدیریت کرم گلوگاه انار. سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان. مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی.
  • سعيده نوربخش. 1400. فهرست آفات، بيماری‌ها و علف‌های هرز مهم محصولات عمده کشاورزی آفت­کش‌ها و روش‌های توصيه شده جهت کنترل آن‌ها. سازمان حفظ نباتات معاونت کنترل آفات.

 

با ثبت دیدگاه قوانین و مقررات آریس را می پذیرم.