نام بیماری: فوزاریوم گندم

• این بیماری بسته به مرحله رشدی گیاه دو نوع علائم ایجاد می کند: سوختگی گیاهچه و سوختگی خوشه.

• تشکیل لکه های آبسوخته به رنگ قهوه ای روشن بر روی ساقه اصلی و پوسیدگی و سوختگی در گیاهچه ها از نشانه های اولیه به این بیماری می باشد.

• وجود لکه های آبسوخته بر روی سنبلچه ها و سفید شدن گلوم ها از علائم بیماری فوزاریوم سنبله می باشد.

• در شرایط گرم و مرطوب به دلیل رشد زیاد قارچ بیمارگر، محل آلودگی سنبله به صورتی تا قهوه ای روشن تغییر رنگ می دهد.

در بیماری فوزاریوم (اسکب یا بلایت سنبله) گندم شدت علائم به نوع گیاه میزبان (عمدتا گندم، یولاف و جو)، زمان آلودگی و شرایط محیطی بستگی دارد. بیماری در دو مرحله از رشد گیاه ایجاد علائم می کند: سوختگی گیاهچه ها و سوختگی خوشه. در سوختگی گیاهچه، لکه های آبسوخته به رنگ قهوه ای روشن بر روی ساقه اصلی ایجاد شده و گیاهچه در طول سبز شدن به رنگ قهوه ای تغییر رنگ می دهند. در مراحل پایانی رشد گیاه، پوسیدگی تاج و قاعده ساقه مشاهده می شود. سنبلچه های آبسوخته و خوشه های سفید شده دو علامت ویژه بلایت خوشه هستند. این امر بخصوص زمانی که بذرهای آلوده به این بیماری در خاک های مرطوب و خنک کشت می شوند، قابل توجه می باشد. در طی مراحل بعدی رشد گیاه، پوسیدگی ساقه اصلی و نوک آن بیشتر مشهود می باشد. سنبلچه های با علائم آب سوختگی و پوشینه های بی رنگ از نشانه های این بیماری در خوشه گندم می باشد. قارچ عامل بیماری در آب و هوای گرم و مرطوب رشد زیادی کرده و بر روی سنبلچه ها کرک صورتی متمایل به قهوه ای روشن نمایان می شود. همچنین دانه ها حالت چروک خورده و خشک به خود می گیرند. آلودگی معمولا از یک سنبلچه به سنبلچه دیگر انتقال یافته تا زمانی که کل سنبله آلوده گردد. در برخی مزارع، میزان کاهش عمکلرد تا بیش از 70 درصد برآورد شده است.

عامل بیماری فوزاریوم سنبله (اسکب یا بلایت سنبله) گندم، قارچ Fusarium graminearum است که بر روی میزبان های ثانویه یا بقایای گیاه میزبان و یا بر روی مواد آلی خاک بقا می یابد. در شرایط محیطی مناسب، قارچ اقدام به تولید اسپور می کند که این اسپورها از طریق باد به نواحی خیلی دور انتقال می یابند. به نظر می رسد برخی از گونه های مگس ها نیز توانایی انتقال اسپورهای این قارچ را دارا هستند. مرحله گلدهی گیاه، حساس ترین مرحله در غلات برای آلودگی به این قارچ است. این قارچ زمانی که شروع به جوانه زنی در بافت گیاه میزبان می کند قادر است بصورت مستقیم از منافذ طبیعی گیاه، به درون آن نفوذ کند. همزمان با رشد قارچ درون بافت آوندی گیاه میزبان، راه نقل و انتقال آب و مواد معدنی به سنبله مسدود می شود و به همین دلیل است که خوشه سفید رنگ و دانه ها چروکیده می شوند. همچنین تولید توکسین توسط قارچ، بازار پسندی دانه ها را کاهش می دهد. فاکتورهای مختلف محیطی نظیر شدت نور، دما، رطوبت، بارش و رطوبت روی برگها چرخه زندگی این قارچ را تحت تاثیر قرار می دهد. دمای بین 20 تا 32 درجه سانتیگراد و حفظ طولانی مدت رطوبت روی برگ ها، شرایط ایده آلی را برای توسعه بیماری فراهم می کنند.

چندین عامل بیولوژیک به طور موفقیت آمیزی برای کاهش بیماری فوزاریوم سنبله آزمایش شدند. در گندم، چندین ترکیب حاوی باکتری های Pseudomonas fluorescens، Bacillus megatherium و Bacillus subtilis در زمان گلدهی گیاه به منظور کاهش شدت بیماری و خسارات آن استفاده شدند. استفاده از قارچ های رقابت کننده نظیر Trichoderma harzianum و Clonostachys rosea نیز موفقیت هایی را در کاهش این بیماری نشان داده اند. قرار دادن بذور تحت دمای 70 درجه سانتیگراد به مدت پنج روز، روشی موثر برای از بین بردن بذرهای آلوده گندم و جو به این قارچ می باشد.

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. برای کنترل بیماری فوزاریوم سنبله گندم می توان از قارچکش های سايپروكونازول + کاربندازیم 42% (آلتوکمبی)، پروپیکونازول 25% (تیلت)، اپوکسی کونازول + تیوفانات متیل 49.7% (رکس دو)، اسپيروكسامين + تبوكونازول + ترياديمنول 46% (فالکن) و فناماکریل 25% (ليانگدی) در زمان گلدهی و در صورت نياز، تكرار سمپاشی به فاصله 7 روز استفاده کرد.