نام بیماری: کمبود فسفر

• بنفش شدن لبه برگ ها.

• پیچ خوردگی برگ ها.

• کاهش رشد و کوتولگی گیاه.

علائم کمبود فسفر می تواند در تمام مراحل رشدی گیاه ظاهر شود اما بیشتر در گیاهان جوان نمود پیدا می کند. برخلاف سایر عناصر، علائم کمبود فسفر معمولا واضح نیستند و تشخیص آن دشوار است. در موارد ملایم، یکی از نشانه های احتمالی این کمبود، کوتولگی و کاهش رشد گیاه است، اما علائم بر روی برگ ها ظاهر نمی شود. در حالت کمبود شدید، ساقه و دمبرگ ها به سبز تیره تا بنفش کم رنگ تغییر رنگ می دهند. همچنین سطح زیرین برگ های قدیمی تر گیاه شروع به بنفش شدن می کنند که این تغییر رنگ از نوک و لبه برگ ها آغاز شده و در نهایت به کل برگ سرایت می کند. این برگها حالت چرمی به خود می گیرند و رگبرگ های آنها ممکن است به رنگ قهوه ای درآیند. در برخی موارد، کمبود فسفر سبب سوختگی نوک برگ ها و ایجاد لبه های زرد تا قهوه ای می شود. گلها و میوه ها همچنان تولید می شوند ولی از میزان عملکرد کاسته می شود.

گیاهان از نظر واکنش به کمبود فسفر متفاوت می باشند. ریشه ها، یون های فسفر را زمانی که آنها در آب موجود در خاک حل شده اند، جذب می کنند. خاکهای آهکی با مقدار کلسیم بالا از نظر فسفر فقیر می باشند. غالبا دسترسی گیاه به فسفر خاک به دلیل چسبیدن آن به ذرات خاک محدود شده در نتیجه گیاه نمی تواند آن را جذب کند. هر دو نوع خاک بازی و اسیدی می توانند دسترسی کمی از فسفر را برای گیاه داشته باشند. جذب فسفر در هر دو نوع خاک اسیدی و قلیایی محدود می باشد. همچنین خاکهای دارای مواد آلی کم و غنی از آهن نیز از نظر جذب فسفر با مشکل مواجه هستند. آب و هوای سرد با تاثیر منفی بر رشد و توسعه ریشه، می تواند در جذب فسفر خاک اثرگذار باشد. شرایط خشکی و بیماری های که دسترسی ریشه به مواد غذایی را تحت تاثیر قرار می دهند نیز می توانند باعث بروز علائم کمبود فسفر شوند. رطوبت خاک با بهبود شرایط ریشه در جذب فسفر باعث افزایش چشمگیر در میزان محصول می شوند.

فسفر خاک را می توان با افزودن کودهای دامی یا سایر مواد آلی (مالچ آلی، کمپوست و کود پرندگان) و یا ترکیبی از هر دو، تامین کرد. شخم بقایای گیاهی بعد از برداشت می تواند موجب حفظ تعادل فسفر و همچنین بهبود ساختار خاک گردد. تجزیه مواد آلی نیز یک منبع ثابت از فسفر در دسترس گیاه قرار می دهد.

مشکل کمبود فسفر خاک را می توان با مواد گوناگون و ارزان برطرف کرد. فسفر معمولا به شکل فسفات و همراه با پتاسیم و نیتروژن برای گیاهان استفاده می شود (N-P-K trio در ترکیبات کودی). انجام آزمایش خاک برای تعیین میزان هر یک از این عناصر توصیه می شود. استفاده از کودهای پتاسیم و فسفر در چند هفته قبل از کاشت توصیه می شود. اما نیتروژن بایستی بعد از کاشت و در چند نوبت در طول دوره رشدی گیاه استفاده شود.